ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ

Tου Δρ. Κωνσταντίνου Χριστοδουλίδη,

Πολλά παιδιά αυτή την εποχή (αρχή της άνοιξης) παρουσιάζουν τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας. Τι είναι όμως η αλλεργική ρινίτιδα; Ποια είναι τα συμπτώματα; Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες και φυσικά ποια είναι η αντιμετώπιση;

Τι είναι είναι και ποια τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας?

Πρόκειται για μια φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου η οποία χαρακτηρίζεται από ρινική συμφόρηση (μπουκωμένη μύτη), ρινική καταρροή, κνησμό, φτέρνισμα και συχνά συνοδεύεται από ερυθρότητα των ματιών (επιπεφυκύτιδα). 

Σαν επακόλουθο της ρινικής συμφόρησης τα παιδιά αυτά ταλαιπωρούνται συχνότερα από ιγμορίτιδες, ορώδεις ή και πυώδεις ωτίτιδες.

Πολύ συχνά τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας εκλαμβάνονται ως συμπτώματα μιας ίωσης (λοίμωξης) του αναπνευστικού. Στην αλλεργική ρινίτιδα η ρινική συμφόρηση παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις (πχ επιδεινώνεται όταν το παιδί έρχεται σε επαφή με τα αλλεργιογόνα) και η ρινική καταρροή είναι διαφανής, σε αντίθεση με τη λοίμωξη όπου η ρινική καταρροή μπορεί να είναι βλεννοπυώδης. 

Στην αλλεργική ρινίτιδα είναι πολύ χαρακτηριστικός ο κνησμός που νιώθουν τα παιδιά αυτά, με αποτέλεσμα να τρίβουν τη μύτη (ο ονομαζόμενος ''αλλεργικός χαιρετισμός'' – βλέπε εικόνα).

Που οφείλεται;

Η αλλεργική ρινίτιδα εντάσσεται στις παθήσεις της ατοπίας. Με τον όρο ατοπία ονομάζουμε μια ομάδα παθήσεων που έχουν αλλεργική αιτιολογία, όπως για παράδειγμα το άσθμα, το έκζεμα, η αλλεργική ρινίτιδα και η αλλεργική επιπεφυκίτιδα. 

Πολύ συχνά τα παιδιά που εμφανίζουν αλλεργική ρινίτιδα έχουν ιστορικό εκζέματος σαν βρέφη, ή ιστορικό άσθματος. Επίσης υπάρχει σαφής κληρονομική προδιάθεση (συχνά οι γονείς η τα αδέρφια έχουν άσθμα ή άλλου είδους αλλεργίες). 

Η αλλεργική ρινίτιδα λοιπόν πρόκειται για αντίδραση του οργανισμού σε διάφορα αλλεργιογόνα. Τα αλλεργιογόνα αυτά μπορεί να είναι εποχικά ή μόνιμα

Τα συχνότερα εποχικά είναι η γύρη στην αρχή της άνοιξης, το γρασίδι στην αρχή του καλοκαιριού ή τα αγριόχορτα προς το τέλος του καλοκαιριού.

Τα συχνότερα μόνιμα αλλεργιογόνα είναι η σκόνη (ακάρεα), η μούχλα, και το χνούδι των τριχωτών ζώων.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Εργαστηριακά, η αλλεργική προδιάθεση κάποιων ατόμων μπορεί να φανεί από αυξημένο αριθμό της ανοσοσφαιρίνης IgE ή αυξημένο αριθμό ηωσινόφιλων κυττάρων (υποομάδα των λευκοκυττάρων).

Συνήθως η κλινική εμφάνιση των συμπτωμάτων, το ατομικό/οικογενειακό ιστορικό ατοπίας, η εποχικότητα των συμπτωμάτων και η ύφεση των συμπτωμάτων όταν απομακρύνεται το αλλεργιογόνο είναι αρκετά για να τεθεί η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας. 

Κάποιες φορές είναι αρκετά δύσκολο να ξέρουμε ακριβώς ποιο είναι το αλλεργιογόνο που την προκαλεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να γίνουν ειδικά test στα οποία ελέγχουμε την αντίδραση στα πιο συχνά αλλεργιογόνα. Τα test αυτά μπορεί να είναι test αίματος, ή το λεγόμενο skin prick test στο οποίο μικρή ποσότητα αλλεργιογόνου εκχύεται στο δέρμα του παιδιού και ελέγχεται εάν προκαλεί τοπική αντίδραση.

Είναι πολύ σημαντικό όμως να αντιληφθούμε τη σημασία των εξετάσεων. Τα test αυτά δεν έχουν στόχο να εντοπίσουν αν είμαστε αλλεργικοί ή όχι σε κάτι. Χρησιμοποιούνται μόνο σε άτομα που ταλαιπωρούνται από συμπτώματα, και αναζητούν την αιτία με στόχο να την απομακρύνουν. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρούμε ένα παιδί χωρίς συμπτώματα αλλεργικό, μόνο και μόνο επειδή είναι θετικό σε κάποιο από αυτά τα test. Ως εκ τούτου δεν πρέπει να διενεργούμε τα test χωρίς συγκεκριμένο λόγο.

Θεραπεία

Όπως και σε όλες τις αλλεργικές παθήσεις, η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η απομάκρυνση του αλλεργιογόνου, του παράγοντα δηλαδή που προκαλεί την αντίδραση.

Στις περιπτώσεις που ευθύνεται η σκόνη, φροντίζουμε να αερίζουμε συχνά τα δωμάτια των παιδιών, αποφεύγουμε χαλιά ή μάλλινα/χνουδωτά αντικείμενα, χάρτινα κιβώτια κτλ.

Στις περιπτώσεις εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας, πολλές φορές είναι αδύνατον να μειώσουμε εντελώς την έκθεση πχ στη γύρη, αλλά όσο γίνεται προσπαθούμε να την περιορίσουμε.

Επειδή συχνά η πλήρης εξαφάνιση ενός αλλεργιογόνου είναι αδύνατη, πολύ σημαντικό κομμάτι αποτελεί η συμπτωματική αντιμετώπιση, η ανακούφιση δηλαδή των ενοχλητικών συμπτωμάτων. 

Τα βασικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα αντιισταμινικά (σε μορφή σιροπιού συνήθως) και τα ρινικά εκνεφώματα (σπρέι) κορτιζόνης.

Ο στόχος της θεραπείας είναι πάντοτε τα φάρμακα να χρησιμοποιούνται σε τέτοιες δόσεις ώστε να μειώνουν τα συμπτώματα επαρκώς. Συχνά χρειάζεται μια περίοδος δοκιμής/προσαρμογής ώστε να μπορούμε να υπολογίσουμε την καλύτερη δόση.

Απαντώντας σε μια συχνή ανησυχία των γονέων, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα ρινικά εκνεφώματα κορτιζόνης περιέχουν πολύ μικρές δόσεις κορτιζόνης, και δεν έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες, ακόμη και αν λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Επιπλέον, σημαντικό κομμάτι της θεραπείας είναι ο συχνός καθαρισμός της μύτης με φυσιολογικό ορό ή με υπέρτονα διαλύματα (αλατόνερο).

Στις περιπτώσεις όπου η ρινική συμφόρηση είναι πάρα πολύ έντονη, μπορεί να χρησιμοποιηθούν αποσυμφορητικά ρινικά σπρέι, τα οποία όμως δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα (όχι περισσότερο από 5 συνεχόμενες ημέρες κάθε μήνα) καθώς όταν χρησιμοποιούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προκαλούν απευαισθητοποίηση του ρινικού βλεννογόνου και δεν έχουν αποτέλεσμα.

Στην περίπτωση της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, χρησιμοποιούνται οφθαλμικές σταγόνες.

Μια σωστή συμπτωματική αντιμετώπιση τις περισσότερες φορές είναι επαρκής και περιορίζει τα συμπτώματα. Πρέπει μάλιστα να γίνεται χωρίς ενδοιασμούς καθώς η ποιότητα ζωής των παιδιών που ταλαιπωρούνται από αλλεργική ρινίτιδα βελτιώνεται σημαντικά.