Οξεια ηπατιτιδα στα παιδια

Γράφει ο παιδίατρος Δρ.Κωνσταντίνος Χριστοδουλίδης   

Με αφορμή την έξαρση περιστατικών οξείας ηπατίτιδας στα παιδιά, τα οποία ανακοινώθηκαν το τελευταίο διάστημα στην Ευρώπη (και κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο), είναι καλό να γνωρίζουμε τα τις βασικές πληροφορίες που αφορούν τη συγκεκριμένη νόσο. 

ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ 

Με τον όρο ηπατίτιδα, εννοούμε τη φλεγμονή στο ήπαρ (το συκώτι). Όπως στην αμυγδαλίτιδα πάσχουν οι αμυγδαλές, στην ωτίτιδα τα αυτιά, έτσι και στην ηπατίτιδα το πρόβλημα εντοπίζεται στο ήπαρ. 

Γενικά η ηπατίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια. Στις περιπτώσεις της οξείας ηπατίτιδας, το ήπαρ παθαίνει μια οξεία βλάβη η οποία συνήθως εξελίσσεται σε σύντομο χρονικό διάστημα, δίνει ηχηρά συμπτώματα και χρειάζεται έγκαιρη αντιμετώπιση. Στη χρόνια ηπατίτιδα το ήπαρ χάνει σταδιακά τη λειτουργικότητα του και με την πάροδο του χρόνου καταστρέφεται. 

Μια ηπατίτιδα, οξεία ή χρόνια μπορεί να έχει διάφορες αιτίες. Οι πιο συχνές αιτίες της ηπατίτιδας είναι: 

- Οι ιοί της ηπατίτιδας (ηπατίτιδα Α-Ε). Πρόκειται για ιούς οι οποίοι σε διαφορετική συχνότητα και σοβαρότητα προσβάλλουν το ήπαρ. Για τους ιούς Α+B έχουμε στη διάθεση μας εμβόλια τα οποία παρέχονται στο βασικό δωρεάν κρατικό εμβολιαστικό σχήμα. 

- Το αλκοόλ 

- Τοξικότητα φαρμάκων 

- Αυτοάνοσα νοσήματα 

- Άλλοι διάφοροι ιοί (όχι οι ιοί της ηπατίτιδας) οι οποίοι μπορεί να προσβάλουν οποιοδήποτε σύστημα, και κατ’ επέκταση και το ήπαρ. 

Το ήπαρ αποτελεί ένα βασικό όργανο του σώματος και εκτελεί αρκετές και σημαντικές λειτουργίες. Οι πιο βασικές από αυτές είναι:  

- ο ‘’καθαρισμός’’ του οργανισμού από τις μη χρήσιμες ουσίες που προκύπτουν από τις διάφορες λειτουργίες του σώματος. Μια από αυτές τις ουσίες είναι η χολερυθρίνη. 

- η ενεργοποίηση ενζύμων (ουσίες που βοηθούν τις διάφορες λειτουργίες του σώματος) 

- η σύνθεση πρωτεϊνών και παραγόντων πήξης του αίματος 

- ο μεταβολισμός λιπιδίων, πρωτεϊνών και υδατανθράκων 

- η αποθήκευση βιταμινών, ιχνοστοιχείων και γλυκαγόνου 

Πρόκειται λοιπόν για ένα κέντρο διεργασιών, το οποίο συμβάλλει σε πολλές λειτουργίες του σώματος και ως εκ τούτου όταν το ήπαρ δυσλειτουργεί, ολόκληρο το σώμα αντιμετωπίζει πρόβλημα.  

Τα συμπτώματα της ηπατίτιδας λοιπόν είναι πολλά: 

- ΙΚΤΕΡΟΣ: είναι το κίτρινο χρώμα του δέρματος και του σκληρού χιτώνα (του άσπρου) των ματιών. Πρόκειται για το πιο χαρακτηριστικό και βασικό σύμπτωμα της ηπατίτιδας. Οφείλεται στην αυξημένη ποσότητα χολερυθρίνης στο σώμα, η οποία εφόσον το ήπαρ δυσλειτουργεί, δεν αποβάλλεται -

Πολλαπλοί εμετοί 

- Ναυτία και απώλεια όρεξης 

- Αποχρωματισμός κοπράνων (άσπρα κόπρανα σαν ασβέστη) 

- Πολύ σκούρο καφέ χρώμα ούρων (σαν κονιάκ) 

- Κοιλιακό άλγος 

- Διάρροιες 

- Εξάνθημα/κνησμός 

- Πυρετός 

- Πόνος στις αρθρώσεις 

Όπως αντιλαμβάνεται κανείς αρκετά από τα συμπτώματα εμφανίζονται και σε άλλες καταστάσεις και μπορεί να μας μπερδέψουν. Η επιβεβαίωση της ηπατίτιδας εκεί όπου υπάρχει υποψία, γίνεται με τον κατάλληλο εργαστηριακό έλεγχο. Η πιο άμεση και συνηθισμένη ανάλυση είναι τα αυξημένα ηπατικά ένζυμα στο αίμα (τρανσαμινάσες >500 IU/L)  

ΕΞΑΡΣΗ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΟΞΕΙΑΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ 

Όπως προαναφέρθηκε, το τελευταίο διάστημα έχει ανακοινωθεί ένας αυξημένος αριθμός περιστατικών οξείας ηπατίτιδας σε παιδιά. Μέχρι τον Απρίλιο 2022 έχουν ανακοινωθεί 191 περιστατικά, αριθμός αρκετά μεγαλύτερος από τη συνηθισμένη εμφάνιση της νόσου. Τα επεισόδια αυτά αφορούν κυρίως παιδιά ηλικίας 2-5 ετών.  

Τα παιδιά στην πλειονότητα εμφάνισαν αρχικά γαστρεντερικά συμπτώματα (έμετους, αποχρωματισμό κοπράνων, διάρροιες, ναυτία) και στη συνέχεια παρουσίασαν ίκτερο. 

Γίνεται προσπάθεια για την αναγνώριση της αιτίας που οδηγεί σε αυτά τα περιστατικά ηπατίτιδας, η οποία ακόμη παραμένει άγνωστη. Η ηπατίτιδα αυτή δεν οφείλεται στους γνωστούς ιούς της ηπατίτιδας και επομένως δεν έχει σχέση με τον εμβολιασμό των παιδιών (που τα προστατεύει από τους ηπατοτρόπους ιούς). Ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 75%) των παιδιών αυτών, βρέθηκαν θετικά στον αδενοϊό τύπου 41F και για το λόγο αυτό πιθανολογείται ότι ο ιός αυτός παίζει ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. 

Επειδή στην ηλικία των 2-5 ετών υπάρχει έξαρση ιογενών λοιμώξεων, η θεωρία ότι η ηπατίτιδα οφείλεται στον αδενοϊό ενισχύεται ακόμη περισσότερο. Ο αδενοϊος φυσικά δεν προκαλεί ηπατίτιδα σε όλα τα παιδιά. Όπως και οι περισσότερες ιώσεις, σε κάποια παιδιά θα προκαλέσει ήπια συμπτώματα ίωσης (συνήθως του αναπνευστικού και λιγότερο συχνά του γαστρεντερικού), σε κάποια παιδιά θα συνδράμει υποκλινικά (ασυμπτωματικά) και μόνο σε ένα μικρό ποσοστό θα προκαλέσει οξεία ηπατίτιδα. 

Ο αδενοϊός μεταδίδεται όπως και οι περισσότεροι ιοί, με άμεση επαφή, με σταγονίδια εκκρίσεων, μέσω των κοπράνων, ή με την επαφή μολυσμένων αντικειμένων. 

Δεν υπάρχει κάποιο εμβόλιο που να προστατεύει από τη λοίμωξη με αδενοϊό και επομένως το ισχυρότερο όπλο πρόληψης που έχουμε είναι οι σωστοί κανόνες υγιεινής και το τακτικό και επιμελές πλύσιμο των χεριών. 

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ένα παιδί που νόσησε ή που νοσεί με ηπατίτιδα δεν θα μεταδώσει την ηπατίτιδα σε άλλο παιδί.  

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ 

Εάν ένα παιδί διαγνωστεί με οξεία ηπατίτιδα, συνήθως (και αναλόγως της σοβαρότητας) χρειάζεται νοσηλεία σε νοσοκομείο. Στο νοσοκομείο υπάρχει η δυνατότητα υποστήριξης των διαφόρων λειτουργιών του σώματος, μέχρι να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί στον μέγιστο βαθμό η αιτία της ηπατίτιδας. Σε περιπτώσεις που δεν έχουμε συγκεκριμένη αιτία ή συγκεκριμένο φάρμακο έναντι της αιτίας (πχ στην περίπτωση του αδενοϊού), η υποστηρικτική θεραπεία βοηθά το ήπαρ να διατηρήσει τις βασικές λειτουργίες μέχρι ο ίδιος ο οργανισμός να καταπολεμήσει τη λοίμωξη/φλεγμονή. Δυστυχώς, όσον αφορά τα πρόσφατα περιστατικά ηπατίτιδας, από τα παιδιά που νόσησαν, ένα ποσοστό περίπου 10% χρειάστηκε μεταμόσχευση ήπατος.  

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 

Η οξεία ηπατίτιδα είναι μια δυνητικά σοβαρή νόσος, και επομένως οφείλουμε να έχουμε γνώση και να είμαστε σε εγρήγορση. Τα συμπτώματα δεν πρέπει να μας πανικοβάλλουν, αλλά η σωστή παρακολούθηση τους και η επικοινωνία με τον παιδίατρό μας όταν υπάρχει υποψία/ανησυχία είναι σημαντική. Αρκετά από τα συμπτώματα εμφανίζονται και σε άλλες καταστάσεις, ο ίκτερος όμως είναι ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα που πάντα χρειάζεται διερεύνηση.  

Δεν υπάρχει απόλυτος τρόπος πρόληψης για τα πρόσφατα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας, και για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής. Ο εμβολιασμός των παιδιών έναντι των ιών της ηπατίτιδας δεν σχετίζεται με την έξαρση των περιστατικών αυτών ωστόσο είναι επιβεβλημένος διότι προστατεύει από την ηπατίτιδα που οφείλεται στους ιούς της ηπατίτιδας. 

Με τη σωστή ενημέρωση των γονέων και την επιστημονικότητα των επαγγελματιών υγείας θωρακίζουμε την υγεία των παιδιών μας.